Aktualności

Dobór wielkości śrutu do polowania na ptaki

Amunicja do broni myśliwskiej i jej efektywny dobór to temat dość rozległy i nawet wśród doświadczonych myśliwych zdania w tej kwestii są podzielone. Dlatego warto zapoznać się z kilkoma generalnymi zasadami, które pozwolą początkującym myśliwym w wyborze amunicji spełniającej ich oczekiwania.

Amunicja śrutowa myśliwska – o czym warto pamiętać?

Tytułem wstępu należy przypomnieć, że obowiązujące obecnie przepisy (rozp. Ministra Środowiska z dn. 23 marca 2005 r.) dopuszczają używanie do polowania na zwierzynę drobną (czyli również ptaki) "wyłącznie broni myśliwskiej o lufach gładkich oraz myśliwskich naboi śrutowych ze śrutem o średnicy do 4,5 mm".

Amunicja śrutowa myśliwska to pocisk zawierający od kilku do kilkudziesięciu małych kulek, wykonanych najczęściej ze stopów ołowiu z antymonem, molibdenem lub arsenem. Niekiedy, w celu zwiększenia twardości, pokrywane są one warstwą niklu, miedzi lub chromu. Pociski tego typu charakteryzuje niewielki zasięg w porównaniu do naboi kulowych, jak również stosunkowo duży rozrzut. Energia kinetyczna wylotowa pocisków śrutowych również jest dosyć duża, maleje jednak znacznie szybciej niż w przypadku pocisków kulowych.

Praktyka pokazuje, że w trakcie polowań na ptaki strzały amunicją śrutową oddawane są zazwyczaj z odległości ok. 30-35 m, natomiast maksymalna dopuszczalna prawem odległość nie może przekraczać 40 m. Do polowań na ptaki wykorzystywane są gładkolufowe dubeltówki (dwururki) o lufach w układzie horyzontalnym lub strzelby typu bock (bok) o lufach w układzie pionowym.

Kaliber śrutu myśliwskiego

Do oznaczenia kalibru broni śrutowej służą dwie liczby (np. 12/70 lub 16/70). Pierwsza z nich to tradycyjny tzw. wagomiar kulisty, który określa liczbę kul, jaką można odlać z 1 funta angielskiego ołowiu (ok. 0,45 kg). Druga liczba informuje o długości komory nabojowej w milimetrach (mm). Im większa jest pierwsza z liczb, tym średnica przewodu lufy będzie mniejsza. Najczęściej spotykane we Polsce kalibry broni śrutowej to 12 i 16, przy długości komory nabojowej 70 lub 76 mm.

Średnicę samych ziaren śrutu amunicji do broni myśliwskiej śrutowej określa się natomiast za pomocą standaryzowanej numeracji z dokładnością do 0,25 mm. Są to kolejno: 000 – śrut o średnicy 4,5 mm; 00 – śrut o średnicy 4,25 mm, 0 – śrut o średnicy 4 mm,1 – śrut o średnicy 3,75 mm, itd. Numeracja śrutu myśliwskiego kończy się na nr 8, którym oznaczany jest śrut o kalibrze 2 mm.

Amunicja śrutowa myśliwska – wielkość śrutu a rozrzut

Mianem rozrzutu określa się zjawisko, w efekcie którego pociski wystrzelone z tej samej broni, przy celowaniu w ten sam punkt nie trafiają w jedno miejsce. Do jego przyczyn można zaliczyć m.in. różnice w prędkości początkowej pocisku, warunki zewnętrzne podczas lotu do celu oraz niedokładność celowania.

W przypadku broni kulowej rozrzut jest oczywiście zjawiskiem niepożądanym. Jednak podczas polowania na ptaki z wykorzystaniem amunicji śrutowej bywa zaletą – zwiększając szanse trafienia zwierzyny. Im większe skupienie porcji śrutu na celu, tym większa będzie skuteczność strzału i jego moc obalającą.

Parametrami o największym wpływie na skuteczność (celność) strzału są w przypadku gładkolufowej broni śrutowej: prędkość wylotowa i energia śrucin oraz ich wzajemne położenie. Duże znaczenie ma również wielkość czoka (przewężenia na końcu lufy), konstrukcja samego naboju oraz warunki atmosferyczne (wiatr, opady). Kombinacja tych czynników przekłada się na wielkość rozrzutu i pokrycie, czyli równomierność rozmieszczenia w celu. Dla zapobieżenia nadmiernemu rozrzutowi niektórzy producenci amunicji śrutowej stosują umieszczenie wiązki śrucin w plastikowych koszyczkach. Śrut uwalniany jest z nich dopiero po opuszczeniu lufy, dzięki czemu dłużej pozostaje w zwartej wiązce.

Jaki śrut do polowań ptaki?

Dobór odpowiedniej wielkości śrutu do polowania na konkretne gatunki ptaków ma znaczący wpływ na efektywność oddanych strzałów. Amunicja śrutowa myśliwska o większej średnicy śrucin ma zarazem większą masę, co przekłada się na większy zasięg strzału. Atutem mniejszych śrucin jest natomiast większa ich ilość w naboju, dzięki czemu więcej z nich ma szansę dotrzeć do celu.

Wraz ze wzrastającym stażem i doświadczeniem preferencje doboru amunicji do broni myśliwskiej u poszczególnych użytkowników ewoluują i mogą się nieco różnić - w zależności od typu posiadanej broni i indywidualnych umiejętności. W przypadku mniej zaawansowanych strzelców, którzy jeszcze szukają optymalnych dla siebie rozwiązań warto przyjąć generalną zasadę, że im większy ptak, tym większa powinna być średnica używanego śrutu. Pamiętać trzeba też, że średnica śrutu jest odwrotnie proporcjonalna do liczby którą go oznaczono – im większa liczba, tym mniejsza średnica pojedynczej śruciny:

• Śrut o numerach 5-6 (2,5-2,75 mm) – gołębie grzywacze, jarząbki, kuropatwy, cyraneczki
• Śrut o numerach 3-4 (3-3,25 mm) – bażanty, kaczki
• Śrut o numerach 1-2, czyli śrut (3,5-3,75 mm) – gęsi